بهداشت نوزاد در سلامتش بسیار نقش دارد اما این بهداشت صرف شستن بدن او نیست بلکه مواد غذایی مورد مصرف و همینطور لوازمی که مصرف می کند را شامل می شود.
بهداشت تن و بدنکودک
پوست اولین سد دفاعی انسان در برابر میکروبهاست. در نوزادان این سد دفاعی به مقدار کافی مقاومت ندارد و کمی آسیبپذیر است. به همین دلیل باید پوست سر و تن نوزادان را تمیز نگه داریم و بسته به شرایط نوزاد او را حمام کنیم. پوست کودکان از نظر چربی متفاوت است. اگر پوست کودک خشک باشد فاصله حمام کردن باید افزایش یابد مثلا هفتهای یک بار، اما اگر پوست نوزاد خشک نباشد میتوان نهایتا تا هفتهای ۳ بار نیز او را حمام کرد. استفاده از صابون یا شامپوی بدن که معطر نبوده و مخصوص کودک باشد اشکالی ندارد، مگر موارد خاصی که پوست خیلی خشک یا اگزمایی باشد که از صابونهای خاص طبی باید استفاده شود..
ناخنهای شیرخوار از رشد سریع برخوردار میباشد و از آنجایی که ممکن است باعث خراش پوست صورت شود لازم است کوتاه گردد. هفتهای یکی دو بار و بهترین زمان پس از حمام و در زمان خواب است که با استفاده از ناخنگیر مخصوص نوزاد که فقط برای خود نوزاد بوده و افراد دیگر با آن ناخن نمیگیرند انجام میشود. کوتاه کردن ناخنهای پا با فاصله زمانی بیشتری صورت میگیرد چون رشد کندتری نسبت به ناخنهای دست دارند.
بهداشت نوزاد و بهداشت غذایی کودک
در صورتی که مجبور به استفاده از شیرهای کمکی شدیم بهتر است که از فنجان یا قاشق یا قطره چکان استفاده کنیم تا نوزاد شیر مادر را همواره همراه شیر کمکی بخورد و لازم است که قبل از تغذیه نوزاد دستهای خود را با آب و صابون بشوییم و لوازم تغذیه نوزاد را نیز باید با آب بهداشتی و اگر آب بهداشتی در دسترس نبود با آب جوشیده شده شسته و اگر آلوده شدند آنها را بجوشانیم.
پستانک و سرشیشهها و شیشههای شیر نوزادان را با چندین روش بسته به امکانات خانواده میشود ضدعفونی کرد. هم دستگاههای مخصوص الکتریکی یا بن ماری (بن ماری دستگاهی است دارای حوضچهای استیل که با آب پر میشود و ظروف مختلف درون آن قرار میگیرد. حرکت همرفتی گرما در آب از حرارت مستقیم شعله جلوگیری کرده و سبب ایجاد حرارت یکنواخت و قابل کنترل در بن ماری میشود) حتی از قابلمه نیز میتوان استفاده کرد به طوری که چندین شیشه شیر را در قابلمه آب گذاشته و به مدت ۲۰ دقیقه بجوشانیم. مدت جوشاندن سرشیشهها کمتر و به مدت ۱۰ دقیقه است.
تحقیقات درخصوص استفاده از ماکروویو نشان داده که مایکروویو حرارت را یکسان پخش نمیکند و ممکن است باعث به وجود آمدن نقاط داغ و سوزاندن نوزاد شود. همچنین امکان دارد بیرون بطری شیر سرد و داخل آن داغ باشد. اگر غذا به خوبی حرارت نبیند، باکتریهای آن کشته نمیشود و میتوانند نوزاد را مسموم کنند. از مایکروویو برای گرم کردن شیر مادر استفاده نکنید زیرا ویتامینها و عوامل محافظ آن را تخریب میکند. در کل بهتر است برای گرم کردن شیر و غذای نوزاد از حرارت مستقیم استفاده کنید.
بهداشت نوزاد بهداشت لوازم کودک
باید اسباببازیهایی انتخاب کرد که قابل شستشو بوده و اجزای جداشدنی و تیز نداشته باشند و خودرنگ بوده و روی آنها رنگ نداشته باشد که کنده شود. اسباببازیهای نوزاد را باید با آب و مایع ظرفشویی شستشو داده منتهی باید به خوبی آبکشی و خشک شوند.
ملحفههای پارچهای که برای شیرخوار انتخاب میشود باید پنبهای و نرم باشد تا به سهولت شسته و زود خشک شوند و مقدار ۴ تا ۶ عدد همیشه موجود باشد که اگر کثیف و آغشته به ادرار یا استفراغ نوزاد شد بتوان آن را تعویض کرده و ملحفه کثیف را شست.
لباسهای شیرخوار را باید با صابون یا پودر صابون مخصوص بشوییم و هرگز از پودرهای شوینده استفاده نکنیم. لباسهای نوزاد باید به خوبی آبکشی شده تا مواد، داخل آن نماند. لازم به ذکر است که بزاق نوزاد اگر آغشته به شیر و استفراغ نباشد وقتی روی لباسش بریزد مشکلی ایجاد نمیکند و نیازی به تعویض نیست. در کل بهتر است که لباسهای نوزاد را حداقل ۲ تا ۳ روز یک بار عوض کنیم.