به محض تولد یک نوزاد باید برنامه تزریق واکسناسیون او را به طور دقیق انجام دهید تا از بروز بیماری جلوگیری شود. به همین منظور از بدو تولد تا سنین شش سالگی هفت واکسن کودک حکم هفت محافظ او را در برابر بیماری های شایع و واگیر دارند که او را واکسینه می کنند.
اغلب مادران زمانی که بعد از تزریق واکسن فرزندشان دچار تب می‌شود، دست و پای خود را گم می‌کنند. اما در واقع بروز تب پس از واکسیناسیون در کودکان موضوعی طبیعی است.
هفت واکسن کودک از بدو تولد تا ۶ سالگی
واکسن چیست؟
فراورده‌های میکروبی یا ویروس‌های ضعیف شده مولد بیماری یا میکروب ضعیف شده را واکسن می‌نامند. بعد از تزریق واکسن، بدن ماده‌ای به نام پادتن می‌سازد که کودک را در برابر آن بیماری مصون می‌سازد.
وظیفه هر پدر و مادری است که فرزند خود را در برابر بیماری‌هایی که واکسن آن‌ها ساخته شده است واکسینه نماید.
تعاریف گروه‌های سنی
- منظور از زیر یک ماه ـ. از بدو تولد تا ۲۹ روز
- منظور از یک ماهگی ـ. از یکماه تا یکماه و ۲۹ روز
- منظور از دو ماهگی ـ. از دو ماه تا دو ماه و ۲۹ روز
- منظور از یک سالگی ـ. از یکسال تا یکسال و ۱۱ ماه و ۲۹ روز
برنامه واکسیناسیون کودکان
واکسیناسیون کودکان طبق برنامه‌ای خاص انجام می‌شود زمان بندی آن به این شرح است:
بدو تولد: ب. ث. ژ، قطره فلج اطفال، هپاتیت ب.
دو ماهگی: ثلاث، قطره فلج اطفال، هپاتیت ب.
چهار ماهگی: ثلاث، قطره فلج اطفال
شش ماهگی: ثلاث، قطره فلج اطفال، هپاتیت ب.
یک سالگی: ام ام آر (ویروس ضعیف شده سرخک، اوریون و سرخجه)
شرح مختصری درباره واکسن‌های مذکور:
اولین واکسن‌های ضروری بعد از تولد و قبل از مرخص شدن نوزاد از بیمارستان انجام می‌شود، بعد از تزریق واکسن برخی کودکان ممکن است تب کنند.
واکسن (ب ث. ژ): این واکسن با استفاده از باکتری ضعیف شده سل علیه این بیماری ساخته شده است که به صورت زیرجلدی در ناحیه فوقانی بازو در بدو تولد تزریق می‌شود.
واکسن ثلاث (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه): این واکسن با استفاده از باکتری کشته شده سیاه سرفه و سموم باکتری‌های دیفتری کزاز ساخته می‌شود. دیفتری، کزاز و سیاه سرفه بیماری‌های خطرناکی است که می‌تواند موجب مرگ یا عوارض شدید شود.
قطره فلج اطفال خوراکی: واکسن فلج اطفال یک بیماری حاد ویروسی است که می‌تواند منجر به فلج دائم دسته‌ای از عضلات بدن شود.
واکسن دوگانه اطفال (دیفتری، کزاز): این واکسن مشابه واکسن دوگانه بزرگسالان است با این تفاوت که دوز دیفتری آن بیشتر است.
واکسن ام ام آر (سرخک، سرخجه، اوریون): علایم بیماری سرخک عبارت است از تب بالا و چند روزه همراه با آب ریزش بینی، التهاب ملتحمه چشم و جوش‌هایی که بعد از شروع تب ظاهر می‌شود.
واکسن هپاتیت ب: واکسن هپاتیت ب. (که از طریق خون یا مادر به جنین و ارتباط جنسی) منتقل می‌شود، در برنامه واکسیناسیون قرار دارد. از جمله عوارض تزریق واکسن می‌توان به درد، قرمزی، سردرد و کسالت اشاره کرد.
مراقبت‌های بعد از واکسن
یکی از مراحل سخت و دردناک زندگی نوزادان، واکسیناسیون‌های دوره‌ای است که در سنین ۲، ۴، ۶، ۱۲ و ۱۸ ماهگی انجام می‌شود.
واکسیناسیون برای نوزاد دردناک و همراه با تب است. اولین راهکار این است که ۲ ساعت قبل و ۲ ساعت بعد از انجام واکسیناسیون، از یک تب‌بر ساده مثل استامینوفن که بسته به وزن نوزاد و با تشخیص پزشک معین می‌شود، استفاده می‌شود و پس از آن هر ۴ ساعت در صورت تبدار بودن نوزاد تکرار می‌شود و تب ممکن است تا ۴۸ ساعت ادامه پیدا کند.
در مورد واکسیناسیون یک سالگی، نیاز به استفاده از تب بر ۲ ساعت قبل و بعد انجام واکسیناسیون نیست. از آنجایی که واکسن MMR که شامل سرخک، سرخجه و اوریون است، در این مرحله تزریق و آب‌ریزش بینی و گاهی حالات سرماخوردگی در روز‌های بعد ظاهر می‌شود و در آن موارد نیاز به استفاده از تب‌بر برای کودک است.
در مورد واکسیناسیون و تکرار آن هر ۴ ساعت یکبار، به دلیل تزریق مجدد MMR نیاز است در روز‌های بعد هم در صورت تب و بروز علائم سرماخوردگی از تب‌بر استفاده شود.
بهتر است تا ۴۸ ساعت پس از واکسیناسیون، کودک استحمام نشود. همچنین استفاده از کمپرس آب گرم، ممکن است محل واکسیناسیون را دچار آلودگی کند و میکروب وارد بدن کودک شود در صورت تورم و ناراحتی محل واکسن با مشورت پزشک، می‌توان از اقدامات کمکی استفاده کرد.
نام بیماری‌ها و واکسن‌های کودکان از بدو تولد تا ۶ سالگی
هفت بیماری که با واکسن می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد و در برنامه‌ی ایمن سازی همگانی کودکان کشور، قرار دارند، عبارت اند از:
۱- بیماری سل:
میکروب بیماری اغلب از راه تنفس وارد بدن انسان می‌شود. علائم بیماری شامل: سرفه‌های طولانی و خارج شدن خون از دهان همراه سرفه، تب، عرق شبانه، ضعف و لاغری است. این بیماری گاه موجب مرگ می‌شود.
۲- سرخک:
میکروب این بیماری از راه تنفس وارد بدن می‌شود. علائم سرخک شامل: تب، آب ریزش بینی، سرفه، گلو درد و ظهور دانه‌های سرخ رنگ روی پوست است. سرخک بیماری خطرناکی است و گاهی موجب مرگ نیز می‌شود.
۳- دیفتری:
میکروب این بیماری از راه تنفس وارد بدن می‌شود و در گلو و بینی رشد می‌کند و گاهی موجب خفگی و مرگ می‌شود.
۴- سیاه سرفه:
میکروب این بیماری از راه تنفس وارد بدن می‌شود. علامت بیماری سرفه‌های شدید است که چهره‌ی بیمار را سیاه و کبود می‌کند. گاهی در اثر سرفه‌های شدید، استفراغ نیز ایجاد می‌شود. این بیماری نیز می‌تواند موجب مرگ کودک شود.
۵- کزاز:
میکروب این بیماری در خاک زندگی می‌کند و از راه زخم و خراش وارد بدن می‌شود. زایمان در مکان‌های غیر بهداشتی می‌تواند موجب بروز این بیماری در مادر و نوزاد شود. علامت بیماری کزاز، سفت شدن عضلات بدن است که در نتیجه‌ی آن غذا خوردن و تنفس مختل می‌شود. این بیماری بسیار کشنده است.
۶- فلج اطفال:
میکروب این بیماری از راه دهان وارد بدن می‌شود و به ماهیچه‌های بدن . به خصوص عضلات پا حمله می‌کند و باعث فلجی پا می‌شود. فلج اطفال گاهی نیز کشنده است.
۷- هپاتیت ب:
بیماری خطرناک و کشنده‌ای است که میکروب آن در خون و سایر مایعات بدن بیماران مثل ادرار، مدفوع، آب دهان و … وجود دارد.
میکروب این بیماری ممکن است مدت‌ها در بدن فرد مبتلا مخفی بماند، اما در صورت تماس مستقیم با او یا وسایل آلوده‌ی او به دیگران منتقل شود. گاهی مادران مبتلا ُ. این بیماری را به جنین یا نوزاد خود منتقل می‌کنند. این بیماری از راه تیغ سلمانی، وسایل جراحی و دندانپزشکی آلوده نیز منتقل می‌شود.
علائم بیماری هپایت ب. شامل تهوع، استفراغ، درد در قسمت راست و بالای شکم وزرد شدن پوست بدن و چشم‌هاست.
