کشف استعداد در کودکان مسئله بسیار مهمی است زیرا در جهت دهی آینده و انتخاب راه مناسب زندگی به آن ها بسیار کمک خواهد کرد. مثلا با دانستن اینکه کودک شما در چه کاری بیشتر تبحر و یا به چه کاری علاقه نشان می دهد بسیار حائز اهمیت است.
چه راهکارهای برای کشف استعداد در کودکان وجود دارد؟ چگونه می توان استعداد کودکمان را کشف کنیم و پرورش دهیم؟
این جمله‌ی مشهور انیشتین را همه شنیده‌ایم که می‌گوید:
((همه نابغه‌اند. اما اگر بخواهیم در مورد نبوغ یک ماهی به وسیله‌ی توانایی پریدنش روی شاخه‌ی درخت قضاوت کنیم در تمام زندگیش خود را یک احمق خواهد دانست.))
پرورش استعداد فرایندی نیست که نقطه‌ی آغاز و پایانی داشته باشد و عوامل مختلفی در پرورش آن مؤثر است نظیر:
سن، جنسیت، هوش، شخصیت، محیط آموزشی و ….
همچنین کشف استعداد در کودکان و نوجوانان متفاوت است.
مثلا در سنین کودکی عوامل مربوط به برانگیختن حس کنجکاوی، محیطی و یادگیری و در نوجوانی عوامل شخصیتی و محیطی بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.
21 روش برای کشف استعداد در کودکان
در این متن ما 21 روش از موثرترین روشهایی را به شما پیشنهاد می كنیم كه می توانند شما را در به ظهور رساندن استعدادهای خدادادی، به کودکان 6 تا 11 ساله یاری دهند.
1-بگذارید مرتکب اشتباه شود:
اگر همه کارها را به طور کامل و بی نقص انجام دهد، هرگز برای کشف و گسترش یک استعداد، خطر نخواهد کرد.
پس اشتباهات وسیله ای برای کشف و تجربه است و نه سرزنش و یا ضعف کودک.
2-آموزش خودشناسی برای پرورش استعداد کودکان
واکاوی و خودشناسی و ارزیابی از خود را به فرزندانتان آموزش دهید.
مثلا از او بخواهید در مورد علایق خود بنویسد و یا درکارهایی که معمولا بیشتر موفق بوده بگوید.
3-مقایسه نکنید:
هیچگاه کودکتان را با دیگران مقایسه نکنید بلکه عملکرد او را نسبت به کارهای قبلی خودش مقایسه کنید.
مثلا در درست کردن یک کاردستی اول به نقاط قوت و سپس به نقاط ضعف آن توجه کنید و
سپس عملکرد او را نسبت به کارهای قبلی اش مورد توجه قرار دهید.
مثلا به او بگویید چه گلدان قشنگی کشیدی فکر میکنم تو میتونی شکل های دیگه ای از گلدان رو بکشی
و خوشحالم که رنگ آمیزی تو خیلی تمیزتر و ودقیق تر از نقاشی قبلی تو شده.
4-بازی های پرورش حواس را در پرورش استعداد کودکان فراموش نکنید:
بازی هایی که باعث افزایش توجه کودک به محیط می شود را با کودکتان انجام دهید تا کنجکاوی کودک و دقت او در محیط افزایش یابد.
مثلا: با سه مکعب ساده طرح ساده ای بسازید، 20 ثانیه فرصت دهید کودک نگاه کند بعد طرح را جمع کنید و از او بخواهید آن چه را به یاد دارد بسازد.
یا یکی از وسایل خانه را جابه جا کنید و از او بخواهید حدس بزند که چه چیزهایی جابه جا شده است.
5-پرورش حافظه:
بازی هایی که باعث افزایش حافظه کودک می شود را با او انجام دهید.
مثلا: از کودک بخواهید اعداد یک، سه، شش و دو را به همان صورتی که شما تکرار کرده اید تکرار کند
در صورتی که کودک بعد از چند تمرین موفق به تکرار صحیح شد تعداد اعداد را افزایش دهید .
یا تعدادی کلمه به کودک بگویید مثلا حوله، کفش؛ لباس، درخت، فیل و بعد از کودک بخواهید آنرا بلافاصله تکرار کند و
بعد از چندین تمرین از کودک بخواهید آن را به خاطر بسپارد و بعد از گذشت مدتی مثلا یک ساعت کلمه ها یا اعداد تکرار شده را به خاطر بیاورد.
6-توجه به سن:
توجه داشته باشید که پرورش بعضی از استعداد ها وابسته به سن است .
بعضی از استعداد ها در سنین کودکی (مثل طراحی یا حافظه) و بعضی از استعدادها در سنین بالاتر (مثل نویسندگی) قدرت شکوفایی بیشتری دارند.
7-تعادل در رفتار:
والدین مقتدر و در عین حال انعطاف پذیری باشیم یعنی درعین حال که به کودکان توجه داریم در مواقع لازم از اقتدار خود نیز استفاده کنیم.
به کودکان آموزش دهیم آن ها جزیی از خانواده هستند نه تافته ای جدا بافته.
8-توجه به تلاش و نه نتیجه ی آن:
سخت کوشی و تلاش کودک را مورد توجه قرار دهیم .
شاید توجه به تلاش کودکان و نه توجه به نتیجه کارها بهترین تشویق کننده کودکان باشد.
9-استفاده از تشویق و تنبیه های درست در پرورش استعداد کودکان
تشویق و تنیبه به موقع و متعادل را فراموش نکنیم.
سرزنش کردن اشتباه ترین نوع تنبیه است و تشویق هایی در جهت افزایش اعتماد به نفس از بهترین تشویق هاست.
10-مسولیت پذیری را به کودک آموزش دهیم:
ابتدا مسولیت های کوچک و ساده و کم کم مسولیت های سخت تر را به کودک واگذار کنیم.
11-به کارگیری یادگیری فعال:
از کودک سوال بپرسیم و یادگیری فعال را به کودک آموزش دهیم یعنی سریع و مستقیم جواب سوالات را به کودک ندهیم.
بلکه کودک را مجبور به تفکر در مورد موضوع مورد سوال کنیم و با پرسیدن سوالات بیشتر باعث افزایش تفکر در کودک شویم.
12-تفکر انتقاد آمیز را به کودک یاد دهیم:
یعنی نسبت به هر مسئله ای به نقاط قوت و یا ضعف آن توجه داشته باشد و بداند کاری صددر صد مثبت و خوب و یا صددرصد منفی نیست.
13-به سلامت جسم و سلامت روان کودک اهمیت متقابل بدهیم:
مثلا کم خونی که یکی از عوامل مهم در ضعف یادگیری کودکان است را مورد توجه قرار دهیم و کودکان شاد نیز کمتر به کم خونی و بیماری مبتلا می شوند.
14-اضطراب نابود کننده استعداد:
کودکان مضطرب هیچگاه قدرت به فعل رساندن توانمندی های خود را به طور کامل به دست نمی آورند.
پس تمام تلاش خود را در سرکوب کردن عوامل استرس زا به کار گیریم.
15-خودمان نیز خلاق باشیم:
خلاق بودن را از خودمان شروع کنیم مثلا میتوانیم از وسایل مختلف کاربردهای متفاوتی داشته باشیم.
وقتی آموزش را از خودمان شروع کنیم معمولا بهتر میتوانیم آن را به دیگران نیز یاد بدهیم.
16-انتظارات واقع بینانه و نه کمال گرایی:
انتظارات سطح بالایی داشته باشید، اما این انتظارات باید واقع بینانه باشند.
پس از کارها و مسئولیت های کوچک شروع کنید و کم کم با توجه به زمینه کودکتان انتظارات را افزایش دهید.
17-توجه به پرورش حواس:
محیطی را فراهم آورید که به لحاظ تحریکات حسی غنی باشد.
مواد و اسبابهایی را در خانه قرار دهید که حواس کودک را تحریک می کنند، موادی از قبیل: نقاشی با انگشت، آلات موسیقی و عروسک های خیمه شب بازی.
این کار باعث شکل گیری و رشد مهارت های عصبی حرکتی و در نتیجه باعث افزایش دقت کودک می شود.
18-محیط یادگیری باید مناسب باشد:
کودکان معمولا ساعت های طولانی را در مدارس و یا مهدها می گذرانند.
بنابراین باید محیط های آموزشی مناسبی را انتخاب کنیم مثل مهدها و یا مدارسی که به خلاقیت و یادگیری فعال توجه دارند.
این مدارس معمولا بازدیدهای علمی بیشتر و توجه به نمره کمتر دارند.
19-داستان گویی و تخیل پردازی را برای کودک فراموش نکنید.
20-رشد استعدا نیاز به روحیه شاد و محیط شاد دارد:
پس گاهی فقط با پرورش روحیه کودک و ایجاد فضای مناسب به صورت خود به خود میتوان به ظهور استعدادها در کودکان کمک کرد.
21-سوگیریهایی جنسیتی را تشویق نکنید:
برای کودک خود هم اسباب بازیها و فعالیتهای زنانه و هم مردانه تدارک ببینید.
جنسیت کودک عامل تعیین کننده در رشد استعداد نیست.
معمولا سو گیری های جنسیتی در هر زمینه در کودکان اثرات مثبتی ندارد.
