علت رفلاکس در نوزادان

علت رفلاکس در نوزادان

علت رفلاکس نوزادان به پارامترهای متفاوتی مربوط می شود که بهتر است هر چه زودتر تشخیص داده شود و درمان شود تا باعث آسیب های جدی نشود.

رفلاکس نوزاد زمانی رخ می‌دهد که مواد غذایی از معدهٔ نوزاد به مری او برمی‌گردد (رفلاکس) و کودک بالا می‌آورد که به هیچ عنوان خوشایند نیست. معمولا رفلاکس نوزاد مسئلهٔ جدی و نگران‌کننده‌ای نیست و با بزرگ‌تر شدن کودک و به‌تدریج برطرف می‌شود.

علت رفلاکس در نوزادان را جدی بگیرید.

ولی در موارد نادر، رفلاکس کودک پس از ۱۸ ماهگی نیز ادامه پیدا می‌کند که در این صورت به رسیدگی و توجه بیشتری نیاز دارد و باید به پزشک مراجعه کنیم. در ادامه علائم و علت رفلاکس نوزاد را شرح می‌دهیم، روش‌های تشخیصی و درمانی آن را برمی‌شماریم و درمان‌های خانگی و تغییرات لازم در روش‌های شیر دادن و مراقبت از نوزاد را نیز بیان می‌کنیم.

رفلاکس نوزاد گاهی رفلاکس ﮔﺎﺳﺘﺮوازوﻓﺎژﻳﺎل یا رفلاکس معده به مری (gastroesophageal reflux، GER) نیز نامیده می‌شود. در نوزادان سالم، رفلاکس چند بار در روز اتفاق می‌افتد. تا زمانی که کودک، سالم و شاد است و رشد خوبی دارد، رفلاکس او نگران‌کننده نیست. در بعضی موارد رفلاکس نوزاد می‌تواند نشانه‌ای از مشکلی پزشکی مانند آلرژی، انسداد دستگاه گوارشی یا بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) باشد.

علائم رفلاکس در نوزادان
به‌طور کلی رفلاکس نوزاد نگران‌کننده نیست و احتمال اینکه محتویات معده به‌اندازه‌ای اسیدی باشند که گلو یا مری را تحریک کنند و مشکلاتی را به وجود بیاورند، بسیار اندک است.

در صورتی که نوزاد علائم زیر را دارد باید به پزشک مراجعه کنید:

نوزاد وزن اضافه نمی‌کند.
به‌شدت استفراغ می‌کند، طوری که محتویات معده با فشار از دهان او خارج می‌شود (استفراغ جهنده، projectile vomiting).
مایعی سبز یا زرد بالا می‌آورد.
خون یا موادی شبیه تفالهٔ قهوه را بالا می‌آورد.
از خوردن غذا امتناع می‌کند.
در مدفوع او خون وجود دارد.
دچار مشکل تنفسی یا سرفهٔ مزمن شده است.
در ۶ ماهگی یا پس از آن شروع به استفراغ کرده است.
پس از خوردن غذا به‌طور غیرطبیعی، کج‌خلق و تحریک‌پذیر می‌شود.
بعضی از این موارد می‌تواند نشانه‌ٔ مشکلات جدی ولی درمان‌پذیری مانند GERD یا انسداد در دستگاه گوارش باشد.

علت رفلاکس در نوزادان
در نوازدان حلقهٔ ماهیچه‌ای میان مری و معده که اسفنکتر تحتانی مری (lower esophageal sphincter ، LES) نام دارد، هنوز کاملا رشد نکرده است. این مسئله موجب می‌شود که اسفنکتر تحتانی مری در زمان نامناسب باز شود و محتویات معده به سمت بالای مری نوزاد جریان پیدا کند. در حالت طبیعی LES فقط باید زمانی باز شود که کودک غذایی را می‌بلعد و در زمان‌های دیگر باید بسته بماند تا محتویات معده در جای خود باقی بمانند و به مری برنگردند.

عوامل رفلاکس نوزاد در کودکان مختلف، مشترک بوده و در بیشتر موارد اجتناب‌ناپذیر هستند. این عوامل عبارت‌اند از:

دراز کشیدن نوزاد در بیشتر مواقع؛
رژیم‌ غذایی‌ای که بیشتر مایع است؛
زودرس بودن و پیش از موعد به دنیا آمدن نوزادان.
گاهی رفلاکس نوزاد درنتیجهٔ شرایط جدی‌تری ایجاد می‌شود، از جمله:

بیماری رفلاکس معده به مری یا GERD:
رفلاکس مقداری اسید دارد که می‌تواند پوشش داخلی مری را تحریک کند و به آن آسیب برساند.
تنگی پیلور (pyloric stenosis):
در این بیماری دریچه‌ٔ میان معده و رودهٔ کوچک تنگ می‌شود که از تخلیهٔ محتویات معده به رودهٔ کوچک جلوگیری می‌شود.
عدم‌تحمل غذایی:
وجود پروتئینی در شیر گاو، رایج‌ترین علت این مشکل است.
ازوفاژیت ائوزینوفیلیک (eosinophilic esophagitis):
نوع خاصی از گلبول‌های سفید خون (به نام ائوزینوفیل، eosinophil) تجمع پیدا کرده و به پوشش داخلی مری آسیب می‌زنند.
عوارض رفلاکس نوزاد
معمولا رفلاکس نوزاد به‌طور خودبه‌خود و بدون ایجاد مشکل جدی برای کودک برطرف می‌شود. ولی اگر کودک مشکل جدی‌تری مانند بیماری رفلاکس معده به مری داشته باشد، به‌خوبی و به‌طور طبیعی رشد نخواهد کرد. بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد نوزادانی که به‌طور مکرر دچار استفراغ می‌شوند، ممکن است که پس از دوران کودکی بیشتر مستعد ابتلابه بیماری رفلاکس معده به مری باشند.

تشخیص علت رفلاکس در نوزادان
در ابتدا پزشک کودک را معاینهٔ فیزیکی می‌کند و درمورد علائم و نشانه‌های رفلاکس او سؤالاتی می‌پرسد. اگر کودک سالم باشد، رشد طبیعی داشته باشد و شاد به‌نظر برسد، معمولا نیازی به آزمایش‌های بیشتر وجود ندارد.

در صورت نیاز به آزمایش و بررسی بیشتر، پزشک می‌تواند موارد زیر را توصیه کند:

سونوگرافی:
از این تصویربرداری برای شناسایی تنگی پیلور استفاده می‌شود.
تست‌های آزمایشگاهی:
از آزمایش خون و ادرار می‌توان برای شناسایی یا رد کردن علل احتمالی استفراغ مکرر و وزن‌گیری ناکافی استفاده کرد.
پایش پ‌هاشِ مری (esophageal pH monitoring):
پزشک برای اندازه‌گیری اسیدیتهٔ مری، لولهٔ باریکی را از درون بینی یا دهان نوزاد وارد مری می‌کند. این لوله به دستگاهی متصل است که میزان اسیدیته را بررسی می‌کند. ممکن است لازم باشد که کودک در زمان انجام این بررسی در بیمارستان بماند.
تصویربرداری با اشعهٔ ایکس:
استفاده از این تصاویر به شناسایی ناهنجاری‌های موجود در مجرای گوارشی مانند انسداد کمک می‌کند. ممکن است پیش از تصویربرداری به کودک مایع کنتراست داده شود. (مایع کنتراست که حاوی باریم است، مانند پوششی روی دیوارهٔ داخلی مجرای گوارشی را می‌پوشاند و موجب می‌شود تصاویر شفاف‌تر و واضح‌تری به دست بیاید.)
آندوسکوپی فوقانی (upper endoscopy):
لولهٔ ویژه‌ای مجهزبه لنز دوربین و چراغ (آندوسکوپ) از دهان کودک وارد مری، معده و بخش ابتدایی رودهٔ کوچک می‌شود. ممکن است که برای تجزیه‌وتحلیل بیشتر، نمونه‌هایی از بافت نیز برداشته شود. معمولا آندوسکوپی نوزادان و کودکان با بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
درمان رفلاکس نوزاد
درمان رفلاکس نوزاد با غلیظ کردن شیر با افزودن سریال برنج

معمولا رفلاکس نوزاد خودبه‌خود برطرف می‌شود. در این مدت ممکن است که پزشک موارد زیر را به شما توصیه کند:

دادن وعده‌های غذایی کوچک‌تر در دفعات بیشتر به کودک؛
قطع کردن شیردهی برای آروغ زدن کودک؛
به‌طور عمودی نگه داشتن کودک به‌مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پس از شیر خوردن.
در صورت تغذیهٔ کودک با شیر مادر، حذف محصولات لبنی، گوشت گاو یا تخم مرغ از رژیم غذایی مادر برای بررسی اینکه آیا کودک به چیزی آلرژی دارد.
تغییر نوع شیرخشکی که برای تغذیهٔ کودک خود استفاده می‌کنید.
استفاده از اندازهٔ متفاوتی از سرشیشهٔ شیر کودک. اگر سرشیشهٔ شیر بیش از حد بزرگ یا کوچک باشد، موجب می‌شود که همراه شیر، هوا نیز وارد دهان کودک شود.
غلیظ‌تر کردن شیر خشک یا شیر مادر دوشیده‌شده، به‌میزان اندک و به‌طور تدریجی، با سریال برنج (rice cereal). گرچه این روش، راه‌حل معقولی به‌نظر می‌رسد، ولی افزایش غلظت شیر موجب اضافه کردن کالری‌های غیرضروری به رژیم‌ غذایی کودک می‌شود.
مصرف دارو
مصرف داروهای رفلاکس برای کودکانی با رفلاکس بدون عارضه توصیه نمی‌شود. زیرا این داروها از جذب کلسیم و آهن جلوگیری می‌کنند و خطر ابتلابه عفونت‌های روده‌ای و تنفسی خاصی را افزایش می‌دهند.

ولی می‌توان داروهای مسدودکنندهٔ اسید (acid-blocking medication) مانند رانیتیدین برای نوزادان یک‌ماهه تا یک‌ساله یا امپرازول منیزیم (omeprazole magnesium، با نام تجاریِ پریلوسک، Prilosec) برای کودکان یک‌ساله یا بزرگ‌تر را برای مدتی کوتاه امتحان کرد، اگر کودک شما:

وزن گیری نوزاد خوب نیست و درمان‌های محافظه‌کارانه‌تر اثر نکرده‌اند.
از غذا خوردن امتناع می‌کند.
شواهدی از التهاب مری دارد.
دچار آسم و رفلاکس مزمن است.
عمل جراحی
در موارد نادر، با استفاده از عمل جراحی اسفنگتر تحتانی مری تنگ می‌شود تا از بازگشت اسید به مری جلوگیری شود. این عمل که فاندوپلیکیشن (fundoplication) نام دارد، معمولا تنها زمانی انجام می‌شود که رفلاکس به‌اندازه‌ای شدید است که از رشد کودک جلوگیری می‌کند یا در تنفس کودک اختلال ایجاد می‌کند.

شیوهٔ زندگی و درمان‌های خانگی
استفاده از پارچه رو دوشی برای استفراغ نوزاد – رفلاکس نوزاد

برای به حداقل رساندن علت رفلاکس در نوزادان:

در هنگام شیر خوردن، کودک را در حالت عمودی نگه دارید و در صورت امکان نیز ۳۰ دقیقه پس از شیر خوردن او را در حالت نشسته نگه دارید، زیرا جاذبه موجب می‌شود که محتویات معده در جای خود بمانند. دقت کنید که وقتی کودک شیر خورده است او را تکان ندهید.
شیر دادن به مقادیر کمتر و در دفعات بیشتر را امتحان کنید. اگر از شیشهٔ شیر استفاده می‌کنید، کمی کمتر از مقدار معمول در شیشه شیر بریزید و اگر کودک با شیر مادر تغذیه می‌شود، کمی زمان شیر دادن را کوتاه‌تر کنید.
به کودک زمان بدهید که آروغ بزند. آروغ‌های مکرر درطول شیر خوردن و پس از آن، مانع از تجمع هوا در معدهٔ کودک می‌شود.
کودک را به پشت بخوابانید. بیشتر نوزادان باید به پشت خوابانده شوند، حتی اگر دچار رفلاکس می‌شوند.
به یاد داشته باشید که رفلاکس نوزاد معمولا چندان نگران‌کننده نیست. فقط وقتی او را بیرون می‌برید، به تعداد کافی پیشبند و پارچهٔ رودوشی برای استفراغ نوزاد (burp cloth) دم‌دست داشته باشید.

آمادگی برای مراجعه به پزشک
مراجعه به پزشک برای تشخیص علت و درمان رفلاکس نوزاد

اگر رفلاکس پس از نخستین جشن تولد کودک شما نیز ادامه پیدا کرد یا اگر کودک نشانه‌هایی مانند وزن‌گیری ناکافی و مشکلات تنفسی دارد، ممکن است به پزشکی ارجاع داده شوید که در بیماری‌های دستگاه گوارشی کودکان تخصص دارد (متخصص بیماری‌های گوارشی کودکان).

کارهایی که می‌توانید انجام بدهید
علائم مشاهده‌شده در کودک شامل تکرر و دفعات بالا آوردن غذا و میزان مایعی را که بالا می‌آورد، بنویسید.
اطلاعات مهم پزشکی را بنویسید، اطلاعاتی مانند فاصله‌های زمانی شیر دادن به کودک، مدت‌زمانی که شیردادن به نوزاد طول می‌کشد و بِرَند شیرخشکی که برای نوزاد خود استفاده می‌کنید.
سؤالاتی را که می‌خواهید از پزشک بپرسید، یادداشت کنید.
سؤالاتی که می‌توانید از پزشک بپرسید
محتمل‌ترین علت مشکلات و علائم فرزند من چیست؟
آیا کودک من به آزمایش نیاز دارد؟
چه روش‌های درمانی وجود دارد؟
آیا باید چگونگی تغذیه یا نوع شیر یا غذای کودک را تغییر دهم؟
علاوه بر سؤالاتی که آماده کرده‌اید، هر سؤال دیگری را نیز که درطول ملاقات با پزشک برای‌تان مطرح می‌شود، بپرسید.

پزشک چه کارهایی انجام می‌دهد
احتمالا پزشک نیز سؤالاتی از شما می‌پرسد، ازجمله:

علائم و نشانه‌های رفلاکس کودک شما چه زمانی شروع شد؟
آیا کودک پس از هر وعدهٔ غذایی، بالا می‌آورد یا فقط گاهی این اتفاق می‌افتد؟
آیا اخیرا تغذیهٔ کودک با شیر مادر را کنار گذاشته و با شیرخشک او را تغذیه می‌کنید؟ یا آیا شیرخشک کودک را تغییر داده‌اید؟
هر چند وقت یک‌بار به کودک شیر یا غذا می‌دهید و کودک هر بار چقدر غذا می‌خورد؟
اگر افراد مختلفی از کودک مراقبت می‌کنند، آیا همیشه به یک شیوه به کودک غذا می‌دهند؟
آیا چیزی موجب بهتر یا بدتر شدن علائم رفلاکس کودک شما می‌شود؟

توصیه ما این است که علت رفلاکس در نوزادان را بررسی و هر چه زودتر به درمان آن بپردازید.