خاکشیر یا خاکشی یک گیاه یکساله از تیره شب‌بویان است. تخم این گیاه یا همان دانه‌های قرمز مایل به قهوه‌ای قسمت خوراکی آن می‌باشد که از گذشته مصارف درمانی و دارویی نیز داشته است. در لغت نامه دهخدا برای واژه خاکشی این چنین شرحی نوشته شده است : «گیاهی است که دانه‌های آن قرمز و لعاب بسیار دارد و بیشتر در ایران جنس سیسنبریوم سوفیا دیده می‌شود».
استفاده از تخم خاکشیر به علت خواص دارویی آن از گذشته در طب سنتی ایران رایج بوده است؛ اما هم اکنون بیشترین نوع مصرف آن به عنوان نوشیدنی یا شربت است. شربت خاکشیر یکی از اصیل‌ترین انواع شربت‌های ایرانی است که علاوه بر گوارا بودن و کاهش اثرات گرمازدگی در تابستان دارای خواص دیگری همچون : تسکین سر درد، رفع بیحالی و سرگیجه ناشی از گرما، تقویت معده، پاکسارزی و رفع التهابات کلیه و … است.
مهم‌ترین نکته در تهیه این نوشیدنی شگفت انگیز و گوارای تابستانی خوب شستن دانه‌های خاکشیر است، که در ادامه با نحوه شستن خاکشیر و طرز تهیه شربت آن با طعم‌های مختلف و جذاب آشنا خواهید شد.
مواد لازم برای شربت خاکشیر:
خاکشیر – گلاب – زعفران – شکر – آبلیمو – عسل – آلو بخارا
طرز تهیه شربت خاکشیر با چند طعم:
مرحله اول :
برای شستن خاکشیر ابتدا آن را درون کاسه‌ای مناسب ریخته و روی آن آب بریزید. بعد از اضافه کردن آب دانه‌های خاکشیر به شکل دایره‌ای جمع می‌شود که می‌بایست به کمک یک چنگال آن‌ها را کاملا هم بزنید. معمولا خاکشیر با خاشاک و برگ‌های ریز همراه است. اجازه دهید دانه‌ها ته‌نشین شوند و آب کاسه را آهسته تخلیه کنید. این عمل را چند مرتبه انجام دهید تا دیگر برگ و خاشاکی روی آب نماند.
مرحله بعد انجام ریگ‌زدایی از دانه‌های خاکشیر است. در این مرحله باید کاسه خاکشیر را که درون آن آب ریخته‌اید، آهسته آهسته به کاسه‌ای دیگر انتقال دهید. در اینجا باید ریگ و شن‌های ریز در کف ظرف اول ته‌نشین شده باشد. این عمل را نیز چندین مرتبه انجام دهید تا مطمئن شوید ریگ و شن‌های ریز تَه کاسه خاکشیر دیگر وجود ندارد.
مرحله دوم :
بعد از آن که کاملا از پاک بودن دانه‌های خاکشیر اطمینان حاصل کردید به راحتی می‌توانید یک شربت بسیار خوشمزه و لذیذ آماده کنید. فقط کافیست مقدار مشخصی از خاکشیر، آب سرد، شکر یا عسل و گلاب را مخلوط کنید. میزان اضافه کردن شکر در این شربت کاملا بستگی به ذائقه افراد دارد. البته توصیه ما استفاده کردن از عسل بجای شکر است.
مرحله سوم :
دو نسخه دیگر با طعم‌های متفاوت و شفگت انگیز نیز برای تهیه شربت خاکشیر وجود دارد. در نسخه اول بجای گلاب می‌توانید از آب لیموترش تازه استفاده کنید. استفاده از آبلیمو علاوه بر اینکه طعم ویژه‌ای به این نوشیدنی می‌دهد خواص آن را بهبود می‌بخشد. در نسخه دوم از آلو بخارا در تهیه آن استفاده می‌کنند. بدین منظور برای تهیه شربت آلو خاکشیر می‌بایست چند عدد آلو را به نوشیدنی خود اضافه کرده و مدت 5 ساعت صبر کنید تا آلوها نرم و شربت طعم آن را بگیرد. همچنین نوع دیگری از این شربت وجود دارد که به دستور ابتدایی می‌توانید کمی زعفران آبکرده بیافزایید. شربت خاکشیر زعفرانی نیز طعم لذیذ و گوارایی دارد.
